Menu

Home

Shotetsu over Shunzei en Teika

Teika gaat op bezoek bij zijn vader Shunzei als diens vrouw,
            de moeder van Teika, gestorven is.

Het is herfst geworden en er waait een harde koude wind.
            Shunzei ziet er bedroefd en verloren uit.

Als hij in zijn eigen huis terug is schrijft Teika dat de wind
            verlangt naar wie er niet meer is.

Shunzei antwoordt dat het herfst geworden is, dat een koude wind waait,
            dat hij nog steeds huilt van verdriet.

Shotetsu zegt dat hij niet hoeft uit te leggen waarom het gedicht
            dat Teika schrijft pijn doet.

Omdat Shunzei oud is en aan zijn zoon schrijft wil hij niet zeggen
            dat hij niet meer verder kan;

daarom zegt hij dat het herfst is en dat de wind koud is.
            Een moeilijk en goed gedicht.


Nachoem Wijnberg
Uit: Eerst dit dan dat
Uitgeverij Contact, 2004.

Nachoem M. Wijnberg
werd geboren in 1961 en is niet alleen dichter en schrijver, maar ook hoogleraar economie. Hij debuteerde met de dichtbundel De simulatie van de schepping in 1989 en heeft sindsdien nog vijftien veel bekroonde dichtbundels geschreven. De poëzie van Wijnberg kenmerkt zich door complexiteit. Zo bevinden zich in zijn gedichten veel verwijzingen naar andere schrijvers, literaire teksten, historische gebeurtenissen of personen. Hoewel zijn gedichten op het eerste oog misschien eenvoudig lijken, is zijn poëzie hierdoor juist vaak complex en soms ongrijpbaar. Wijnbergs gedichten dwingen je om zeer nauwkeurig te lezen.

Het extreme van poezie als kunstvorm of uberhaupt als uitingsvorm is dat alles meetelt, elke manier waarop je naar een woord kan kijken
Citaat Nachoem Wijnberg op lezen.tv



HALLO GEDICHT!

EERST ERVAREN DAN BEGRIJPEN
Kan je een gedicht zomaar begrijpen zonder dat je erover hebt nagedacht? Onderwerp dit gedicht van Nachoem Wijnberg eens aan een leesproef.
LET OP DE LAATSTE REGEL
De dichter noemt het gedicht moeilijk. Eens of oneens? Lees de laatste regel opnieuw. De regel daagt je uit het hele gedicht nog een keer te lezen. Het is Wijnberg niet om de puzzel te doen, maar om de verschillende manieren waarop je een gedicht kunt lezen. Het gedicht ziet er opgeruimd uit. Het oogt verraderlijk simpel.
SPEUR ALS EEN DETECTIVE
Met behulp van zogenaamde W-woorden geeft het gedicht zijn feiten prijs. Welk ‘moeilijk en goed gedicht’ wordt hier bedoeld? Het gedicht van Teika of de brief van Shunzei? Of bedoelt Wijnberg zijn eigen gedicht? Ook dichter Tsead Bruinja dacht na over dit gedicht. Bruinja zegt: ‘Wat aan het einde van het gedicht leest als een opmerking over het hele gedicht, kan uiteindelijk alleen maar gaan over wat Shunzei schrijft.’ Er wordt een verhaal verteld over een vader en zoon die hun vrouw en moeder verloren. Wie zijn Shunzei en Teika? Wie is Shotetsu?
GOOGLE IS JE VRIEND
Shotetsu was een Japanse dichter die leefde van 1381 tot 1459. Hij was een experimenteel dichter met oog voor de literaire Japanse traditie. Vader en zoon Shunzei en Teika waren beroemde dichters uit de dertiende eeuw. Teika werkte met de techniek van het lenen, ‘honkadori’. Met gebruik van honkadori wordt In het ene gedicht verwezen naar ander, bekend gedicht.

De titel zegt dat we Shosetsu over twee dichters horen. ‘Het gedicht is uiteindelijk een spel dat Wijnberg met je speelt.’ (citaat Tsead Bruinja) Wijnberg is genereus en geeft ruimte aan de andere drie dichters. Elke dichter leent iets van de ander voor zijn eigen gedicht. Zo staan de dichters uit drie tijdvlakken met elkaar in verband. Inclusief Wijnberg.

De omgang met verlies van een dierbare is een thema van alle tijden. De vader en de zoon formuleren hun verdriet op persoonlijke wijze. Wijnberg laat Shotetsu zeggen dat hij niet hoeft te zeggen waarom Teika’s gedicht pijnlijk is. Het gedicht toont de verschillende manieren waarop de dichters verdriet benoemen. Ten slotte is het een gedicht dat gaat over traditie en verwantschap. Wijnberg deelt zijn belangstelling voor oosterse tradities in poëzie met ons. In Japanse poëzie kan ‘herfst’ staan voor de naderende dood. De ‘wind’ symboliseert het leven dat er doorheen blaast.
LUISTER NAAR JE EIGEN GEDACHTEN, WAT ROEPEN DE BEELDEN IN JE OP?
Het is herfst en er waait een harde koude wind. Dit beeld geeft vorm aan het verdriet van Shunzei. Shotetsu zegt over Shunzei dat hij bedroefd is. Shunzei zegt dat hij nog steeds huilt.
In de derde variant gebruikt Shunzei de herfst en de wind om voor zijn zoon te verbergen dat hij zijn levenslust heeft opgegeven. ’De vader kiest voor een dramatischer en directere manier om zijn verdriet te benoemen’ (citaat Bruinja). ’De wind verlangt naar wie er niet meer is’, schrijft Teika. Wijnberg verbergt iets door het te onthullen. Dat is een dichters techniek.

Teika drukt zich niet theatraal uit, hij kiest sobere woorden. De vader geeft wel uitdrukking aan zijn emoties. Shotetsu, op zijn beurt, verbergt zijn eigen emoties. Hij wil immers niet uitleggen hoe pijnlijk de tekst van de zoon eigenlijk is. Ondertussen is de echtgenote en moeder dood.
Iedereen is lange tijd verdrietig. Het gedicht is als een spiegelpaleis in het klein. Als je denkt dat je iets bijna begrijpt, word je op een ander been gezet. Wijnberg leert je om telkens vanuit een ander perspectief naar een gebeurtenis te kijken. De brief van Shunzei heeft een moeilijke mededeling. Maar voor het gedicht van Wijnberg moet je ook je best doen. Ja, een moeilijk en goed gedicht.